Vì vậy, các phụ huynh cần lưu ý khi
trò chuyện cùng con, bởi lời nói không được suy xét cẩn trọng cũng để lại tác
động xấu đến tình cảm cũng như tâm lý con trẻ.Phụ huynh chắc chắn không thể
tránh được việc phạm phải lỗi lầm, kể cả với con cái của họ. Có những từ ngữ
rất bình thường đối với người lớn nhưng lại gây tác động xấu cho trẻ em. Cha mẹ
tuyệt đối không nên xúc phạm hoặc hạ thấp giá trị của con mình, dù với mục đích
gì đi chăng nữa.
Thông thường, bản thân những bậc phụ
huynh này cũng không hề cố ý và không hiểu hết tác hại của những gì mình đã nói
với con. Tuy những từ ngữ ấy không khiến con bạn bị đau đớn về mặt thể chất,
nhưng có thể để lại những vết thương lớn trong tâm hồn. Vì vậy, bạn cần phải
suy nghĩ thật kỹ trước khi nói với con mình những lời khó nghe.
1. Đầu tiên, bạn không được nói với
con mình những câu kiểu như: "Im ngay, đồ ngốc!" hoặc những lời sỉ vả
khác, nhất là trước mặt bạn bè của bé. Một đứa bé đôi khi tỏ ra khá ngốc
nghếch, vụng về và phiền toái, nhưng điều đó không có nghĩa là phụ huynh cho họ
cái quyền chỉ trích thái độ hoặc hành vi của con mình, đặc biệt là trước mặt
người khác. Tốt nhất, bạn hãy nói chuyện riêng với con về cách cư xử của bé.
2. Một điều nữa mà bạn không nên nói
với con là những câu đại loại như "Con phải cư xử như anh (chị) của
mình". Nói như vậy chẳng khác nào bạn không chấp nhận những cá tính, suy
nghĩ và con người vốn có của trẻ. Bất cứ sự so sánh nào giữa bé và các anh chị
em cũng sẽ mang đến những tác hại cho tình cảm của bọn trẻ. Đặc biệt, khi bản
thân trẻ chưa thật sự hòa hợp với anh chị của mình, những câu nói kiểu như vậy
sẽ không giúp ích được gì cho cả bạn và bé. Bên cạnh đó, bạn cũng đừng so sánh
bé với bất kỳ những đứa trẻ nào khác và chỉ ra những lỗi lầm hoặc nhược điểm
của bé. Tốt nhất, bạn chỉ nên tập trung vào riêng trường hợp của trẻ và giúp
trẻ hoàn thiện bản thân bằng chính những gì thuộc về mình. Nếu cần, bạn nên dẫn
chứng một vài ví dụ cụ thể để bé noi theo.
Bé luôn cần được cha mẹ dành nhiều thời gian quan tâm, chơi
đùa cùng mình.
3. Điều quan trọng bạn cần tránh nói
với con là "Đừng có làm phiền ba (mẹ), con có thấy là ba (mẹ) đang rất bận
không vậy?". Trẻ con thường bất ngờ chạy lại bên cạnh ba mẹ khi bạn đang
làm việc. Có thể bạn đang rất mệt mỏi với công việc của mình, nhưng bé lại đang
rất háo hức muốn chia sẻ những gì bé đã làm được ở trường, hoặc những gì xảy ra
trong ngày đối với bé. Tất nhiên, công việc là quan trọng và luôn chiếm nhiều
thời gian của bạn, nhưng bạn đừng quên nhu cầu được bày tỏ ý kiến cá nhân và sự
quan tâm của cha mẹ dành cho mình là vô cùng quan trọng với trẻ.
Dù bận rộn đến đâu, bạn cũng nên dành
thời gian chia sẻ, trò chuyện với con để bé biết rằng mình được yêu thương và
quan tâm. Đừng quát trẻ đi nơi khác, và cũng đừng nói "không phải bây
giờ". Hãy kéo dài thời gian làm việc của bạn bằng cách bảo trẻ đi thay
quần áo, làm vệ sinh cá nhân, hay cho trẻ một bữa ăn hoặc làm bất cứ việc gì trước
khi kể cho ba mẹ nghe về những điều trẻ đang mong được chia sẻ.
4. "Con không thể hành động một
cách người lớn hơn được à?" - Câu nói này ảnh hưởng nhiều đến lòng tự tin
của trẻ. Mọi trẻ em đều muốn cảm nhận rằng mình có thể thực hiện được một việc
gì đó, hoặc được tin tưởng mình có khả năng làm được điều đó. Nếu con bạn mắc
sai lầm, bé sẽ có cơ hội học được một điều mới. Thật không đúng tí nào nếu bạn
cho rằng con mình là chỉ là "đứa bé to đầu" khi chúng đánh rơi một đồ
vật hay làm đổ thức ăn ra bàn. Những lời nói chỉ trích về sự non nớt, vụng về
của bé sẽ khiến trẻ càng trở nên căng thẳng và bối rối.
Chính những câu nói bày tỏ sự thất
vọng của bạn về trẻ có thể khiến bé mắc những sai lầm lớn hơn. Ngược lại, trẻ
sẽ tiến bộ hơn khi được bố mẹ ghi nhận những thành tích mới. Một phụ huynh
thông minh nên dành cho con mình những lời khen ngợi khi bé có thể tự mình làm
việc gì đó, dù là đơn giản như đi vệ sinh hoặc tự lấy nước uống. Nếu bé mắc
lỗi, đừng nói "Tại sao con không thể hành động một cách người lớn
hơn?", mà hãy nói "Con nên cố gắng cẩn thận hơn trong việc này"
hoặc "Lần sau, con tránh đừng để nước đổ vào người nữa nhé!"
Sự tin tưởng và tôn trọng của cha mẹ giúp bé thêm tự tin.
5. Đừng bao giờ nói với con rằng
"Mẹ (ba) chỉ đùa với con thôi". Nhiều phụ huynh cho rằng việc đùa
giỡn hay trêu ghẹo của cha mẹ sẽ giúp bé chuẩn bị tinh thần cho cuộc sống bên
ngoài, bởi đây là điều không ai có thể tránh khỏi.Thế nhưng, đó là một nhận thức
sai lầm. Sự trêu ghẹo của ba mẹ hoặc người thân sẽ khiến trẻ cảm thấy bối rối,
xấu hổ và lung lay niềm tin rằng gia đình là nơi ẩn náu an toàn và yêu thương
nhất. Đừng dạy con mạnh mẽ bằng cách làm tổn thương chúng. Mặc dù mọi người đều
cần học hỏi nhiều về thực tế cuộc sống, nhưng hãy để chính cuộc đời dạy cho
chúng điều đó.
6. Câu nói: "Con của tôi rất
ngoan và sẽ không có những hành động xấu như thế này" cũng không nên đưa
vào danh sách những lời nên nói với trẻ. Đây là lối nói không công bằng đối với
trẻ. Có thể, trẻ sẽ trở nên ganh đua hơn hoặc hờn dỗi vì điều đó. Phụ huynh nên
để con cảm nhận những cảm xúc tích cực lẫn tiêu cực của cha mẹ nhưng bằng những
cách thật khéo léo và tế nhị. Dù sao, những câu nói tốt nhất dành cho trẻ vẫn
là "Con làm tốt lắm" hoặc "Con là một đứa trẻ ngoan".
7. Đừng phàn nàn con bằng câu:
"Chậm chạp quá, cứ để đó mẹ tự làm được rồi". Một đứa trẻ sẽ có cảm
giác mình thật vô dụng nếu cha mẹ có những lời phàn nàn như vậy. Trẻ em thường
rất thích làm việc và đóng góp sức mình vào một vài công việc nào đó. Vì vậy,
đừng cố tình ngăn cản hoặc trách mắng khi trẻ cố gắng muốn giúp đỡ bạn. Hãy cho
bé làm những công việc vừa sức, như dọn dẹp đồ chơi và không ngừng khuyến
khích, động viên trẻ. Điều này sẽ giúp bé tự tin rằng mình không hề vô dụng mà
chỉ không phù hợp với một số công việc, vì ba mẹ vẫn tin tưởng giao cho mình
nhiều việc làm vừa sức.
Điều gì các bậc phụ huynh nên nói với
con mình? - Đó là câu "Mẹ (ba) xin lỗi con" nếu bạn vừa làm một việc
gì đó sai, hoặc thô lỗ với con mình. Nhiều phụ huynh sợ rằng câu nói này sẽ làm
giảm uy quyền của mình trước mặt con cái. Nhưng trẻ em cũng cần được tôn trọng
như người lớn. Một lời xin lỗi là cần thiết đối với bất kỳ sai lầm nào, kể cả
trong việc làm cha mẹ. Kèm với lời xin lỗi, bạn hãy giải thích cụ thể vì sao
mình phải xin lỗi con (chẳng hạn: vì mẹ đã quá nóng nảy, vì ba mẹ đã trêu chọc
con... ). Như vậy, con bạn sẽ học được cách cư xử tốt từ ba mẹ và có niềm tin
rằng trẻ vẫn luôn được ba mẹ yêu thương và tôn trọng.
Nguyễn
Thị Quế